De meeste zwangerschappen verlopen zonder problemen. Gelukkig komen veel kinderen gezond ter wereld. Screeningen tijdens de zwangerschap en net na de geboorte sporen eventuele complicaties, ziekten en aandoeningen vroegtijdig op. Doel hiervan is zo snel mogelijk met een behandeling te beginnen of handelingsopties te bieden.
De screeningen tijdens de zwangerschap zijn gericht op:
- Het opsporen van infectieziekten en erytrocytenimmunisatie (PSIE) door middel van bloedonderzoek vóór de 13e zwangerschapsweek;
- het bepalen van een eventueel verhoogde kans op downsyndroom door bloed- en/of echo onderzoek (combinatietest of NIPT).
- een 13 weken echo (ETSEO) voor het vroegtijdig opsporen van lichamelijke afwijkingen voor de 20 weken. Dit is sinds september 2021 in NL van start gegaan en is daarom nog in onderzoek.
- het opsporen van lichamelijke afwijkingen door middel van een echo bij 19 a 20 weken zwangerschap (SEO of GUO).
De screeningen tijdens de zwangerschap en na de geboorte behoren tot de landelijke bevolkingsonderzoeken. De cliënt heeft zelf een keuze of ze deze screeningen wil laten uitvoeren of niet. Het is dus niet verplicht te moeten voldoen aan deze screeningen.
Het maken van een keuze voor wel of geen zwangerschapsscreening kan erg lastig zijn. Het is belangrijk dat jullie keuze past bij jullie eigen gevoel en ideeën over bijvoorbeeld de zwangerschap, jullie levenswijze en het downsyndroom.
Tijdens het intakegesprek gaan wij uitgebreid op de verschillende onderzoeken in, waarbij wij jullie kunnen helpen bij het maken van een keuze.
Wie komen er in aanmerking voor prenatale screening?
In 2004 besloot het kabinet dat verloskundig zorgverleners aan zwangere vrouwen de vraag moeten voorleggen, of zij informatie willen over prenatale screening. In 2007 zijn de vergunningen verleend aan de Regionale Centra voor prenatale screening in het kader van de Wet op het Bevolkingsonderzoek. Vanaf dat moment krijgen alle zwangeren de vraag voorgelegd of zij informatie willen over prenatale screening. Als de zwangere vrouw en haar partner daar prijs op stellen, krijgen zij voorlichting over het doel van prenatale screening en de testen die mogelijk zijn. Het geven van voorlichting over prenatale screening en het begeleiden van zwangere vrouwen bij het keuzeproces wordt counseling genoemd. Na de counseling maakt de vrouw een geïnformeerde keuze voor wel of geen deelname.
Het doel van prenatale screening is om zwangere vrouwen die daar prijs op stellen tijdig te informeren over de eventuele aanwezigheid van één of meer aandoeningen, zodat zij een keuze kunnen maken uit verschillende handelingsopties.
De zwangere kan kiezen voor twee verschillende vormen van prenatale screening:
1. screening op downsyndroom (trisomie 21) dmv een bloedtest vanaf 11 weken, de zogenoemde NIPT test. De NIPT test kan de gehele zwangerschap worden uitgevoerd. De zwangere krijgt ook informatie over trisomie 18 (edwardssyndroom), trisomie 13 (patausyndroom) en eventuele andere nevenbevindingen, tenzij ze aangeeft deze informatie niet te willen. De uitslag van de NIPT geeft aan hoe groot de kans is op een kind met een van de genoemde aandoeningen. Uitgebreide informatie kan gevonden worden op www.onderzoekvanmijnongeborenkind.nl
2. een structureel echoscopisch onderzoek (SEO) ofwel 20 wekenecho, waarmee de zwangere informatie krijgt of er aanwijzingen zijn voor lichamelijke afwijkingen bij de foetus. De WBO-vergunning is uitgegeven voor screening op neurale buisdefecten, maar in de praktijk wordt het modelprotocol ‘Structureel echoscopisch onderzoek (SEO)’ gebruikt als leidraad voor de te onderzoeken orgaansystemen (Zie www.pns.nl/prenatale-screeningen).
Indien de zwangere vrouw dat wenst, is er zowel na de NIPT, ETSEO als het SEO diagnostisch onderzoek mogelijk om (meer) zekerheid te krijgen over eventueel aanwezige afwijkingen.
Voor de volledigheid: in het eerste trimester van de zwangerschap (bij voorkeur voor 13 weken amenorroe) krijgen zwangere vrouwen ook een andere prenatale screening aangeboden: de prenatale screening op infectieziekten en erytrocytenimmunisatie (PSIE). Deze screening is er op gericht een aantal ernstige ziekten bij de foetus te voorkomen.
Echo’s:
- Bij 8 weken kan er een vitaliteitsecho worden gemaakt.
- Bij 10 weken wordt er een echo gemaakt om de termijn te bevestigen.
- Bij 13 weken heeft u zelf de keus of het kindje eerder dan de 20 weken lichamelijk helemaal nagekeken wordt op lichamelijke afwijkingen.
- Bij 16 weken kan er een geslachtsecho worden gemaakt.
- Bij 20 weken heeft u zelf de keus of het kindje lichamelijk helemaal nagekeken wordt op lichamelijke afwijkingen.
- Alleen indien nodig kunnen er groeiecho’s geïndiceerd zijn. Dan zullen deze uitgevoerd worden bij 28 en 32 weken.
- Bij 35 weken wordt er een liggingsecho gemaakt.
De echo’s worden bijna allemaal in de praktijk gemaakt. De enige uitzondering zijn de screeningsecho’s, de 13 (ETSEO) en de 20 weken echo (SEO/GUO), bedoeld om het kindje helemaal na te kijken op lichamelijke afwijkingen. Wij voeren deze echo niet zelf uit, wat een bewuste keuze is, dus werken wij hiervoor samen met andere organisaties. ETSEO’s en SEO’s kunnen gemaakt worden bij Focus Verloskundig Centrum in Utrecht of het Echobureau Utrecht, bij bevoegde verloskundigenpraktijken en alle ziekenhuizen in de regio Utrecht. GUO’s zijn geavanceerde echo’s die alleen gemaakt kunnen worden bij de gynaecoloog in het ziekenhuis. Hiervoor komen jullie in aanmerking als daar een medische indicatie voor is.
